ELEKTRONİK SEYİR HARİTALARI (ESH)
DAĞITIMDAKİ ESH'LER
E-SEYİR
Günümüzde, seyirde kullanılan klasik yöntemlere alternatifler aranmaktadır. Gelişen teknoloji, köprüüstünde planlamayı kolaylaştıracak, maliyetleri düşürecek, zaman ve personel tasarrufu sağlayacak, doğru, hassas ve itimat edilebilir ürünler yaratmaya ve sistemler kurmaya çalışmaktadır.
Bu çalışmaların temelleri 1980’li yılların başlarında, gemilerde kağıt harita yerine bilgisayar ekranında görüntülenebilen elektronik haritaların kullanılması fikriyle ortaya atılmıştır. Elektronik haritaların ilk uygulamalarına, silah sistemleri ve komuta kontrol sistemlerinde, harekat yapılan bölgenin haritasının, planlamaya esas olmak üzere ekranda, altlık olarak gösterilmesiyle başlamıştır. Bu haritaların hassasiyeti çok düşük olduğundan seyir amaçlı olarak kullanımları sakıncalar doğurmuş ve bu nedenle mümkün olmamıştır.
Bu gelişmeler Uluslararası Hidrografi Örgütü (IHO) ve Uluslararası Denizcilik Örgütü’nü (IMO) harekete geçirmiş ve 1980’li yılların ortalarında elektronik haritaların emniyetli seyir amacı ile kullanımına yönelik standartların geliştirilmesine ilişkin çalışmalar başlatılmıştır.
Yapılan çalışmaların hedefi, denizcilerin kağıt ortamda alışık olduğu standart, kalite ve güvenilirlikten vazgeçilmeksizin, seyir emniyetini artırmaktır.
ELEKTRONİK SEYİR HARİTASI
(Electronic Navigation Chart - ENC)
Elektronik Seyir Haritaları, kapsam, yapı ve format olarak standartlaştırılmış, seyir bilgi sistemlerinde kullanılmak üzere, sadece ülkelerin deniz haritalarını üretmekle yükümlü Hidrografi Daireleri tarafından Uluslararası Hidrografi Örgütü’nün (IHO) belirlemiş olduğu S-57 Sayısal Hidrografik Veri Değişim Standardı’na göre hazırlanmış vektör haritalardır.
ESH Üretim Bölümü
Bu özellikleri, ESH’leri diğer vektör haritalardan ayrırır ve kağıt haritaların yerine kullanılabilmelerine imkan verir.
Zaman içerisinde ESH kavramına sahip çıkılamaması ve bu kavramı özel firmaların kendi ürünlerini tanıtmak için kullanması nedeniyle, yetkili kurumlarca üretilen ESH’lerin “Resmi ESH - Official ENC” olarak adlandırılması genel kabul görmüştür.
 Kağıt Harita |
 ESH |
ESH bir veritabanıdır ve harita bilgileri bu veri tabanı içinde nitelikleri tanımlanmış nokta, çizgi ve alanlar şeklinde depolanır. Bu sayede ESH’ler, akıllı ve esnek bir hal kazanır. Harita akıllıdır çünkü içerisindeki veri sorgulamaya açıktır. Harita esnektir çünkü kulanıcının ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde ekran üzerinde gösterime imkan tanır.
 Temel Gösterim Öğeleri |
 Tam Gösterim Öğeleri |
ELEKTRONİK HARİTA GÖSTERİM ve BİLGİ SİSTEMİ
(Electronic Chart Display and Information System - ECDIS)
ECDIS, denizcinin planlama ve emniyetli seyir ihtiyaçlarına cevap vermek üzere elektronik haritayı, seyir uydu sistemlerinden aldığı konum bilgisiyle gösterebilen, kendisine bağlanan seyir yardımcılarından elde ettiği veriyi ekran üzerinde sergileyebilen, SOLAS 1974 Sözleşmesinin V/19 ve V/27 maddelerine göre, sistemde güncel harita kullanılması ve uygun bir yedeğinin bulunması durumunda, harita taşıma yükümlülüğünü karşıladığı kabul edilen seyir bilgi sistemidir.
ECDIS
ECDIS cihazı, IMO ECDIS Performans Standardı’nda (IMO Talimatı A.817(19)) yer alan tüm gerekleri karşılamak zorunda olup, IEC (International Electrotechnical Commision) tarafından, IMO Performans Standartları temel alınarak geliştirilen test prosedürünü geçmiş olmalıdır. Test sonucu alınan “Tip Onayı – Type Approve” ECDIS’in yasal olarak IMO gereklerini karşıladığını gösterir.
Bulunulan mevkinin gösterimi, mesafe/kerteriz fonksiyonları ve rota planlama kabiliyeti IMO ECDIS Performans Standardı’nda tanımlanmış minimum ECDIS gereklerine birkaç örnektir.
ESH’lerde yer alan harita bilgilerinin üretim aşamasında sayısal olarak tanımlanmış olması, ECDIS içerisinde verilerin sorgulanabilmesine ve elde edilen bilgiyle belirli seyir fonksiyonlarının denetlenmesi için sistem içerisine uygun mekanizmalar kurulmasına imkan vermektedir (Dönüş yeri, emniyetli geçiş mesafesi, emniyetli kontur belirlenmesi ve bunlarla ilgili alarmlar kurulabilmesi gibi.).
VERİ KAYNAĞI
Dünya genelinde ESH üretiminde kaynak olarak kağıt haritalar kullanılmakta olup, ESH’lerdeki harita bilgisi en az kağıt haritalardaki doğruluk ve hassasiyete sahiptir.
HARİTA BAŞLIĞI ve KENAR BİLGİLERİ
Harita üzerinde yer alan ve kullanıcı açısından büyük öneme sahip bilgilere; harita ölçeği, haritanın yapımı hakkında açıklayıcı notlar, uyarıcı notlar, harita numarası, yayım tarihi ve şekli, üretici basım notu, küçük düzeltmeler notu, köşe koordinatları, kağıt haritanın göze tanıdık yerlerinde olmasa dahi ESH’nin sorgulamaya açık bölümlerinde yer almaktadır.
DENİZCİLERE İLANLAR
Sayısal ortamda hazırlanan ve sadece harita üzerinde değişecek, silinecek veya eklenecek parçayı içeren düzeltmeler, ESH’lere otomatik olarak işlenirler. Bu da harita düzeltmelerini işleyen personel için doğruluk, kolaylık ve zaman tasarrufu anlamına gelmektedir.
Her IHO üyesi ülke, ürettiği haritaların güncellemelerini düzenli olarak sağlamaktan sorumludur. Bu konuda genel kabul görmüş uygulama düzeltmelerin haftalık / iki haftalık / aylık aralıklarla dağıtımı yönündedir.
GÖSTERİM STANDARDI
ESH’lerde yer alan harita bilgilerinin, ECDIS ekranı üzerinde ne şekilde gösterileceği IHO’nun “ECDIS için Renkler ve Semboller Talimatı (S-52)” ile belirlenmiştir. Talimatın EK-2’si “ECDIS Gösterim Kütüphanesi” olarak adlandırılmakta olup, burada belirtilen şekilde gösterim zorunludur. ECDIS Gösterim Kütüphanesi’nde yer alan sembollerin bir kısmı kağıt haritalarda yer alan sembollere göre farklılık gösterebilmektedir.
 Kağıt Harita |
 ESH |
SEYİR MAKSADINA GÖRE SINIFLANDIRMA
Üretim standardına göre ESH’lerin kullanıcı ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde altı ayrı ölçek bandında gruplandırılması gerekmektedir. Her bir ölçek bandına karşılık gelecek ölçek aralığının belirlenmesi üretici ülkeye bırakılmıştır. Başkanlığımızca seyir maksatlarına göre belirlenen ölçek aralıkları aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.
| Ölçek Bandı | Kullanım Amacı | Ölçek Aralığı | |
| 1 | Planlama | 1: 1 500 000 > | |
| 2 | Genel | 1 : 350 000 - 1 : 1 499 999 | |
| 3 | Kıyı | 1 : 90 000 - 1 : 349 999 | |
| 4 | Yaklaşma | 1 : 22 000 - 1 : 89 999 | |
| 5 | Liman | 1 : 4 000 - 1 : 21 999 | |
| 6 | Yanaşma | > 1 : 3 999 | |
ESH'LERİN NUMARALANDIRILMASI
ESH’lerin numaralandırılmasında sekiz karakter kullanılmaktadır. İlk iki karakter üretici ülke kodunu, üçüncü karakter ölçek bandını (Seyir maksadına göre kullanım amacı), son beş karakter ise haritanın numarasını gösterir.
TR403341
TR : Üretici Ülke Kodu (Türkiye)
4 : Ölçek Bandı (Yaklaşma Haritası)
03341 : Harita Numarası
ESH SINIRLARI
ESH olarak üretilen her bir harita “Hücre” olarak adlandırılır. Elektronik seyir haritası üretiminde önemli noktalardan biri burada ortaya çıkmaktadır. Aynı ölçek bandında yer alan hücrelerde veri tekrarı yasaklanmış olup, hücreler birbirlerini tamamlayacak şekilde üretilirler. Bu husus, bindirme kısmın bir haritadan alınması ve bu kısmın diğer haritada boş bırakılması anlamına gelmektedir. Ancak unutulmamalıdır ki harita bilgisi aslında devamlıdır ve kullanıcının elinde harita bulunduğu sürece bu boşluklar olmayacaktır.
ESH'de Bindirme
ESH'LERİN ŞİFRELENMESİ
ESH’lerin hukuka aykırı çoğaltılmasını engellemek üzere IHO Veri Koruma Düzeni (S-63) gereği ESH ve ECDIS üreticileri ile ürün kullanıcalarını içine alan bir şifreleme sistemi kurulmuştur. Bu sistemin temelinde ESH’lerin kendisine tanımlı donanım haricinde çalışmasını engellemek yatmaktadır.
ESH'LERİN DAĞITIMI
Dağıtım ve formatta birliği sağlayabilmek adına IHO, dünya genelinde bir Elektronik Seyir Haritası Veri Tabanı (WEND) kurulmasını benimsemiştir. WEND prensibi teoride, birbirine entegre olmuş Bölgesel Elektronik Seyir Haritası Koordinasyon Merkezleri (RENC)’nin kurulmasını ve her üretici ülkenin ESH’lerini, üretim standartlarına uygunluğunun kontrol edilmesi ve dağıtımı maksadıyla bu bölgesel merkezlere göndermesini içermektedir.
Halihazırda dünya genelinde iki RENC bulunmaktadır. Bunlar, İngiltere’de bulunan IC-ENC ve Norveç’te bulunan Primar-Stavanger’dir.
 |
 |
IC-ENC ve Primar-Stavanger, basit bir tanımla toptancı görevi yapmaktadır. Kendisine üye ESH üreticisi ülkelerden aldığı haritaları yine kendisine üye olan Ana Dağıtıcılara vermektedir. Böylece herbir ana dağıtıcının dağıtım kanalı kullanılmakta ve bayileri vasıtasıyla dünya genelinde geniş bir kitleye ulaşılabilmektedir. Bu husus, denizcinin ESH üreticisi ülkelere tek tek gidip harita istemesi yerine, tek uğraklı alışverişle istediği tüm ESH’lara ulaşabilmesini sağlamaktadır.
Bu yöntem sayesinde kurulum maliyeti yüksek, standartları henüz tam oturtulamamış, işletimi ve takibi fazladan iş yükü getirecek şifreleme işlemi satıcılara bırakılmış ve üreticilerin harita üretimi ve güncellemelerine odaklanması sağlanmıştır.
ESH’lar “Unit” denilen birimler halinde şifreli olarak satılacaktır. Her bir birim yaklaşık kağıt harita büyüklüğünde ESH verisi içerecektir. Bu da bir birimde birden fazla ESH bulunabileceği anlamına gelmektedir.
ESH’lerin ve bunlara ait güncellemelerin dağıtımı halihazırda CD ve disket ile yapılmaktadır. Buna ilave olarak internet ve cep telefonu gibi online dağıtım yöntemlerinin kullanımı, Ana Dağıtıcıların sağlayacağı alt yapıya bağlı olarak değişiklik gösterebilecektir.
SHOD Başkanlığı tarafından üretilen ESH'lar ve bunlara ait güncellemeler, 11 ŞUBAT 2005 tarihinden itibaren, Bölgesel ESH Koordinasyon Merkezlerinden (RENC) biri olan IC-ENC üzerinden dağıtıma başlanmıştır. Dağıtım yöntemi hakkında bilgiye, Güncel ESH Kataloğuna ve Ana Dağıtıcıların web sayfalarının kısa yollarına IC-ESH'nin web sayfasından (www.ic-enc.org) ulaşılabilir.
SOLAS'A GÖRE ESH ve ECDIS
IMO SOLAS V/19
2.1 Tonaj ve büyüklükleri dikkate alınmaksızın, bütün gemiler, aşağıdaki ekipman ve sistemlere sahip olacaklardır:
(...)
2.1.4 Geminin, planlanmış olan seyirle ilgili rotalarının sergilendiği ve seyir süresince mevkinin izlenebildiği notik haritalar ve yayımlar;Elektronik Harita Gösterim ve Bilgi Sistemi (ECDIS)’nin, bu alt paragraftaki harita bulundurulmasına ilişkin gerekliliği karşıladığı kabul edilir.
2.1.5 Alt paragraf 2.1.4’teki fonksiyonel gerekliliğin tamamen veya kısmen elektronik araçlarla karşılanmakta olduğu durumlarda, sözkonusu sistemin yedeklenmesine ilişkin düzenlemeler;*
* ECDIS’in yedeklenmesine ilişkin düzenleme olarak; kağıt haritaların uygun folyoları kullanabilir. ECDIS için diğer yedekleme düzenlemeleri de kabul edilebilir (Karar A.817(19)’un EK-6’sının değişiklik uygulanmış metnine bakınız.)
ECDIS’İN YEDEKLENMESİNE İLİŞKİN DÜZENLEMELER
ECDIS Performans Standartlarının EK-6’sı, ECDIS’in yedeklenmesine ilişkin hususlarda ihtiyaç duyulan fonksiyonların listesini içermektedir. Bu özelliklere göre mümkün birkaç seçenek bulunmaktadır. Bunlar,
1. Bağımsız güç kaynağına bağlı ve ayrı konum bilgisi girişine sahip ikinci bir ECDIS.
2. Güncel resmi kağıt harita folyosu.
3. RCDS modunda çalışan ECDIS.
4. IMO Talimatı A477(XII)’na göre Chart-Radar adıyla adlandırılan radar tabanlı sistem.
ELEKTRONİK HARİTA SİSTEMİ
(Electronic Chart System – ECS)
ECDIS Performans Standartları’na göre uygunluğu test edilmemiş tüm sistemler genel olarak ECS (Electronic Chart System – Elektronik Harita Sistemi) olarak adlandırılır. ECS’ler ESH’leri, RNC’leri ve özel olarak üretilmiş diğer haritaları kullanabilirler ve ECDIS’inkine benzer fonksiyonlara sahip olabilirler. ECS kullanımı hiçbir şartta kağıt harita bulundurma zorunluluğunu ortadan kaldırmaz.